Jak za dawnych lat na drogach pojawią się cygańskie wozy. Wieczorami kolorowe postaci usiądą wokół ogniska i zabrzmi romska muzyka. A gdzieś w cieniu namiotu będzie wróżyć stara cyganka…
może z liści spadających im powróży
wiatr cygański wierny kompan ich podróży
zanim ślady wasze mgła mi pozasnuwa
odpowiedzcie mi Cyganie jak tam u was jest (1).
19 lipca sprzed Muzeum Etnograficznego w Tarnowie wyruszy XIII Międzynarodowy Tabor Pamięci Romów. Jego uczestnicy przez cztery dni będą podróżować po Małopolsce, odwiedzając miejsca zagłady Romów z czasów II wojny światowej i propagując kulturę romską. Tabor utworzą muzealne, cygańskie wozy zaprzężone w konie oraz kawalkady samochodów prowadzonych przez Romów z Polski i zagranicy. Wydarzeniu towarzyszyć będzie wystawa fotograficzna „Cygany jadą…”, która będzie prezentowana w Galerii w obozowisku w Szczurowej. Dla chętnych, którzy przybędą z instrumentami muzycznymi – odbędą się warsztaty muzyki cygańskiej.
W 1964 roku władze PRL zakazały Cyganom wędrowania po polskich drogach. Ostro egzekwowano wobec nich przepisy meldunkowe, sanitarne, dotyczące obowiązku szkolnego i inne co zniechęcało Romów do prowadzenie koczowniczego trybu życia. Tabor Pamięci Romów ma przypominać zarówno o tym zakazie jak i o zagładzie narodu cygańskiego z rąk nazistów niemieckich. Pierwszy Tabor Pamięci odbył się w 1996 roku. Jego pomysłodawcą jest etnograf Adam Bartosz, z którego inicjatywy w Muzeum Okręgowym w Tarnowie powstała pierwsza na świecie stała ekspozycja o historii i kulturze Romów. Organizatorem taboru jest Muzeum Okręgowe w Tarnowie, a współorganizatorem – gmina Szczurowa.
XIII Tabor Pamięci pierwszego dnia zawita do Żabna, gdzie na cmentarzu odbędzie się uroczyste odsłonięcie nowego pomnika nagrobnego na mogile, w której spoczywa ponad 50 Romów zamordowanych przez Niemców w latach 1942- 43. Uczestnicy wyprawy podejdą także na Cmentarz Żydowski, gdzie z inicjatywy Muzeum w Tarnowie umieszczono macewy, które w ubiegłym roku zostały wydobyte z lokalnego potoku w Gorzycach. Później kolorowe wozy udadzą się na stałe obozowisko w parku w Szczurowej. Tam w piątek Cyganie i Goście spotkają się przy zbiorowym grobie wymordowanych Romów. Kolejnego dnia tabor wyjedzie do Bielczy, gdzie odbędzie się modlitwa przy romskich mogiłach, a później w Borzęcinie wędrownicy złożą kwiaty przy Pomniku Pamięci o Zagładzie Romów w lesie borzęckim. Wieczorem wozy powrócą do Szczurowej na koncert cygańskiej kapeli Alojza Pompy ze Słowacji. Ostatni dzień wędrówki to powrót do Tarnowa.
XIII Międzynarodowy Tabor Pamięci Romów
Termin: 19-22.07.2012
Trasa: Tarnów – Żabno – Szczurowa – Bielcza – Borzęcin – Tarnów
Program wydarzeń: Muzeum Okręgowe w Tarnowie
Zapraszamy
(1) Fragment piosenki „Jadą wozy kolorowe”. Autor słów: Jerzy Ficowski
Zdjęcie: Wikipedia
