Małopolska

Małopolska jakiej nie znacie – Malopolska24.pl

Wydarzenia

Nowe miasta w Małopolsce

1 stycznia 2014 r. na mapie Polski pojawiło się sześć nowych miast, a wśród nich Modliborzyce (powiat janowski, woj. lubelskie) oraz Zaklików (powiat stalowowolski, woj. podkarpackie). Obie miejscowości historycznie położone są w Małopolsce (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej).

Zaklików
Prawdopodobnie już w XV wieku na terenie dzisiejszego Zaklikowa stał drewniano-kamienny zamek rycerski. Jednak sama miejscowość została założona dopiero w 1565 roku na gruntach wsi Zdziechowice Drugie. Nazwa i herb miejscowości pochodzą od jej założyciela i pierwszego właściciela – kasztelana połanieckiego, Stanisława Zakliki z Czyżowa herbu Topór. Po śmierci założyciela Zaklików przypadł jego najstarszemu synowi Zygmuntowi, który wybudował wśród okolicznych rozlewisk nad Sanną niewielki kamienno-drewniany zamek (ok. 1576 r.). Kilka lat później staraniem mieszczan wybudowano drewniany kościół św. Anny.

W XVII wieku właścicielami dóbr zdziechowicko-zaklikowskich została rodzina Załuskich, zaś wiek później Małachowskich. W czasie wojny północnej (1700-1721) zniszczeniu uległ zaklikowski zamek. W 1791 roku Zaklików nabył Józef Puchała. Po upadku Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim, jednak po klęsce Austrii w wojnie z napoleońską Francją Zaklików przeszedł do Księstwa Warszawskiego, a po upadku Napoleona znalazł się w granicach Królestwa Kongresowego. W ramach represji po upadku Powstania Styczniowego, podobnie jak wiele innych miast polskich wspierających powstanie Zaklików został pozbawiony praw miejskich. W wieku XIX znalazł się w dobrach rodziny Szlubowskich, od której, w roku 1872 został Zaklików wykupiony przez Spółkę Obywatelską, która rozparcelowała dawne dobra miejskie.

Zaklików
W 1970 roku na fundamentach dawnego zamku wybudowano ośrodek harcerski, zwany „Zamkiem”. Foto: Calopteryx, Creative Commons
Na początku XX wieku znaczną część mieszkańców Zaklikowa stanowiła społeczność żydowska. W czasie II wojny światowej utworzono tu getto żydowskie, które zlikwidowano w 1943r. Większość zaklikowskich Żydów zginęła w obozie zagłady w Bełżcu. W tym samym roku miała miejsce także niemiecka akcja pacyfikacyjna na ludności polskiej. Po wojnie w miasteczku powstał PGR, który rozwinął na szeroką skalę produkcję karpi w stawach zlokalizowanych wokół Zaklikowa. W 1971 roku otwarto filię Huty Stalowa Wola, dzisiejszą Fabrykę Elementów Złącznych. Gdy w 1999 roku zlikwidowano małe województwa i przywrócono powiaty, Zaklików znalazł się w powiecie stalowowolskim, co uczyniło go częścią województwa podkarpackiego, utożsamianego z dawną Galicją, do której Zaklików nigdy nie należał. Wywołało to niechęć części mieszkańców pamiętających o wieloletnich związkach Zaklikowa ze znacznie bliższym od Rzeszowa Lublinem. Dlatego też w roku 2000 w Gminie Zaklików odbyło się pierwsze w Polsce referendum lokalne mające zadecydować o przynależności administracyjnej całej gminy. Referendum wygrali jednak zwolennicy pozostania w powiecie stalowowolskim.

Molidobrzyce
Synagoga w Molidobrzycach. Nazwa miejscowości wywodzi się bezpośrednio od istniejących już Modliborzyc w powiecie opatowskim i pośrednio od staropolskiego imienia Modlibóg. Foto: Lysy, Creative Commons.
Modliborzyce
Dzieje tej miejscowości rozpoczynają się w 1631 roku, kiedy to Stanisław Wioteski stolnik bełski herbu Rola uzyskał od króla Zygmunta III Wazy przywilej założenia miasta na gruntach istniejącej już wcześniej wsi Słupie. Jedenaście lat później zakończono proces lokalizacji wydaniem przez Wioteskiego przywileju miasta Modliborzyce. W latach 1644-1664 wybudowano tu kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika, a przed 1690 rokiem powstała także synagoga, co było efektem rosnącej w Modliborzycach liczby ludności pochodzenia żydowskiego.
W XVII wieku miejscowość kilkakrotnie zmieniała właścicieli. Nahoreccy podzielili Molidobrzyce pomiędzy swoje córki i później poprzez śluby współwłaścicielami miasta zostali Wojciech Wierciński oraz Antoni Doliński. Z czasem pomiędzy rodzinami wybuchł spór i po wielu procesach sądowych jedynymi właścicielami miasta zostali Dolińscy. Ostatnimi właścicielami miasta byli bracia Gorzkowscy.
Późniejsze pożary i epidemia cholery poczyniły duże spustoszenie w Modliborzycach, a na skutek represji po Powstaniu Styczniowym miejscowość utraciła prawa miejskie. Mimo to Molidobrzyce nie przestały się rozwijać. Pod koniec XIX wieku powstała tu apteka i warzelnia miodu, a w 1913 roku władze gubernialne wydały pozwolenie na utworzenie Towarzystwa Ogniowego.
W czasie II wojny światowej Modliborzyce zostały dwa razy zbombardowane. Przywieziono tu także z Wiednia ok. 1200 Żydów. Część z nich zmarła z głodu, pozostałych przewieziona do Zaklikowa, a stamtąd do obozu zagłady w Bełżcu. Po wojnie nastąpił rozwój miejscowości. Przeprowadzono elektryfikację, odbudowano szkołę. W ciągu kolejnych lat powstał ośrodek zdrowia, nadleśnictwo, przedszkole, kino i Państwowe Gospodarstwo Rybne, a w budynku dawnej synagogi swoją działalność rozpoczął Dom Kultury.

[mappress mapid=”51″]

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

AlphaOmega Captcha Classica  –  Enter Security Code
     
 

Kasia Wiśniewska. Zawodowo umysł ścisły. Na co dzień duch niespokojny ciągle szukający czegoś - sama nie wiem czego. Na portalu M24 korekta tekstów - tak jakoś wyszło...