Pora na dobranoc(kę)

Siódma wieczorem była najważniejszą godziną mojego dzieciństwa. To właśnie o tej porze spotykałam się z Misiem Uszatkiem, Reksiem, Rumcajsem, Krecikiem, Pszczółką Mają, Kotem Filemonem oraz wieloma innym postaciami. I dziś, choć kolejną dziesiątkę lat mam już na karku, lubię obejrzeć sobie starą dobrą bajeczkę i poczuć błogą beztroskość dawnych czasów. Ilu jest takich jak ja? Z pewnością wielu – choćby moja mama ciągle pariodująca sepleniącego Ptysia z Gąski Balbinki. To właśnie z myślą o nas utworzono w Rzeszowie Muzeum Dobranocek.

Wszystko zaczęło się od pomysłu Wojciecha Jamy. To on przez lata zbierał przedmioty tematycznie związane z popularnymi dobranockami. Zabawki, kasety VHS, gry, kartki pocztowe, oryginalne lalki filmowe, opakowania po cukierkach czy gumach do żucia i wiele innych bajkowych eksponatów tworzy dziś około 2,5 tysięczną kolekcję.
Po raz pierwszy publicznie zbiory Wojciecha Jamy zaprezentowano w grudniu 2004 roku … na stronie internetowej www.muzeumdobranocek.pl. W 2008 roku kolekcja została podarowana miastu Rzeszów. Warunek był jeden – powołanie do życia samorządowego Muzeum Dobranocek. Jego oficjalne otwarcie miało miejsce rok później. Na patronów Muzeum Dobranocek w Rzeszowie wybrano Jacka i Agatkę, bohaterów pierwszej polskiej wieczorynki.

Historia Wieczorynki
Już w latach 50-tych ubiegłego wieku Telewizja Polska zaczęła emitować programy skierowane specjalnie do dzieci. Historia dobranocek, czyli bajek nadawanych po godzinie 19.00, rozpoczęła się w 1962 roku od „Jacka i Agatki”. Autorką programu była znana pisarka wierszy i opowiadań dla dzieci i młodzieży Wanda Chotomska. Jacek i Agatka to były dwie pacynki, główki nakładane na palec, którym głosu użyczyła Zofia Raciborska (odtwarzała ona również postać Pani Zosi – sąsiadki Jacka i Agatki). Popularność wieczorynki przerosła wszelkie oczekiwania. Szybko pojawiły się płyty z bajkami i popularne wtedy pocztówki dźwiękowe, a w sklepach można było kupić np. mydło „Jacek i Agatka”.

Z czasem o tej samej porze zaczęto emitować „Przygody gąski Balbinki” oraz widowisko „Miś z okienka”. Później nastąpił wysyp filmów animowanych, zarówno polskich jak i zagranicznych, które na stałe wpisały się w kanon bajek dla dzieci. Początkowo prym wiodły polskie produkcje zwłaszcza z łódzkiego Studia Miniatur Filmowych Se-Ma-For oraz Studia Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej. „Jestem sobie mały miś, gruby miś…” śpiewał Uszatek z klapniętym uszkiem, o swoim kocim świecie opowiadał Filemon, sympatyczny sznaucerek Reksio ciągle szukał jakichś przygód, Bolek i Lolek robili rozmaite psikusy i wyprawiali się do różnych ciekawych miejsc. Piotrek wychodził z tarapatów korzystając z magicznych właściwości zaczarowanego ołówka, Smok Wawelski prowadził śledztwo w sprawie porwania Baltazara Gąbki, a Koziołek Matołek błąkał się po całym świecie, aby dojść do Pacanowa.

Pośród zagranicznych seriali animowanych prym wiodły czechosłowackie perypetie Krecika, przygody najsłynniejszego na całym świecie rozbójnika Rumcajsa i dzieje mieszkających wśród mchu i paproci Żwirka i Muchomorka. „Nu, pogodi!” wygrażał po rosyjsku Wilk Zającowi, no i do dziś wszyscy znają i kochają pszczółkę, bohaterkę międzynarodowej produkcji „Pszczółka Maja” oraz śpiewają „la la la” z niebieskimi Smerfami. Z początkiem lat 90-tych zaczęły dominować przede wszystkim obce produkcje. O ile może jeszcze Muminki, Strażak Sam, Listonosz Pat czy Noddy zapisały się w dziecięcej pamięci to już późniejsze dobranocki nie miały już tej siły przebicia. Stały się coraz krótsze i zaczęły ustępować relacjom z wydarzeń sportowych, a niedawno Wieczorynka zniknęła z ramówki telewizyjnej Jedynki.

Bajkowy lamus
„Stare” dobranocki wychowały pokolenia. Wieczorynki stały się swego rodzaju zjawiskiem kulturowym, o czym świadczy popularność rzeszowskiego Muzeum Dobranocek PRL-u. Co można tam zobaczyć? Chyba wszystko, co w jakikolwiek sposób nawiązuje do kultowych bajek. Ozdobą kolekcji są oryginale lalki z filmów kukiełkowych. Wśród nich znajduje się Plastuś, Miś Uszatek, Miś Colargol czy Maurycy i Hawranek. W zbiorach są także folie z kadrami z filmów animowanych takich jak „Reksio”, „Bolek i Lolek”, „Porwanie Baltazara Gąbki”, a także szkice, tła filmowe, scenariusze, scenopisy i recepty animacyjne. Wiele tu drobiazgów, przedmiotów codziennego użytku ozdobionych wizerunkami dobranockowych postaci, opakowań po słodkościach takich jak batony Maja, Ptyś, Wilk i Zając czy gumy balonowe Bolek i Lolek. Jest także zachowany w stanie nienaruszonym miód sztuczny Maja, olejek i mydełka z wizerunkami Jacka i Agatki czy kostki mydła Ptyś i Gąska Balbinka. Do tego dawne modele telewizorów, filmy na szpulach, projektory do wyświetlania przeźroczy, płyty winylowe, gry, plakaty, znaczki pocztowe…

Naprawdę warto tu zajrzeć. Dla naszych dzieci wizyta w Muzeum Dobranocek może być ciekawą przygodą, dla nas z pewnością będzie okazją do spotkania przyjaciół z naszego dzieciństwa. Bo kto z nas starszych nie tęskni za Koziołkiem Matołkiem, pingwinem Pik-Pokiem, misiem Colargolerm, Guciem czy Smokiem Wawelskim?

[mappress mapid=”48″]

Tags: bajki, bajki dla dzieci, Bolek i Lolek, dobranocka, Jacek i Agatka, Krecik, Miś Colargol, Miś Uszatek, Muminki, muzeum bajek, Muzeum Dobranocek, Muzeum Dobranocek w Rzeszowie, Muzeum Dobranocek ze zbiorów Wojciecha Jamy w Rzeszowie, Order Uśmiechu, Reksio, Rumcajs, Rzeszów, Smerfy, wieczorynka, Wilk i Zając, Wojciech Jama