„Maska Zorro” czyli ciemna pręga na jasnych głowach dzierzb białoczelnych, biegnąca na wysokości oczu i dzioba, pełni rolę podobną, co okulary przeciwsłoneczne i pomaga ptakom polować w pełnym słońcu. Doświadczenie, które potwierdza tę tezę, opisali na łamach „Behavioral Ecology” naukowcy z Polski i Izraela.

Udostępnij

„Wzór przypominający złodziejską maskę na oczy pojawia się u zwierząt dość często i mógł ewoluować całkiem niezależnie u gatunków tak różnych, jak np. rzekotka krzyżowa, niektóre gryzonie – np. żołędnice, szop pracz, tchórz czarnonogi czy orka” – zauważają autorzy publikacji prof. Reuven Yosef z Ben Gurion University w Izraelu, dr Piotr Zduniak z Zakładu Biologii i Ekologii Ptaków Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i prof. Piotr Tryjanowski z Instytutu Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Biegnąca wzdłuż linii oczu i dzioba ciemna pręga pojawia się też u dzierzb białoczelnych (Lanius nubicus) – niewielkich ptaków występujących m.in. w południowo wschodniej części Europy, Izraelu i Syrii. Dzierzby polują na owady i drobne kręgowce – najpierw przyczajone obserwują, potem znienacka atakują.

Jasną głowę dzierzb przecina wyraźny, ciemny pasek. Już wcześniej pojawiały się sugestie odwołujące się nawet do starych legend, że ciemne okolice oczu zapobiegają odbijaniu ostrego światła i sprawiają, że mniej razi ono ptaki w oczy podczas polowania w ostrym słońcu.

Aby potwierdzić, że ciemny pasek faktycznie pomaga widzieć, prof. Yosef eksperymentował na dwudziestu dzierzbach. Dane zebrane w Izraelu analizowali dr Zduniak i prof. Tryjanowski. Badali dorosłe samce o jednakowo ubarwionych głowach. U kilku ptaków paski zamalowano nietoksyczną białą farbą, u części czarne pręgi zostały. W czasie obserwacji okazało się, że dzierzby w „maskach Zorro” podczas polowania z reguły ustawiały się pod słońce. Te, którym maski zamalowano, nierzadko odwracały się do niego ogonem.

Ta pozornie błaha różnica przekładała się na sukces myśliwego – zwracają uwagę autorzy badania. „Osobniki z maskami czarnymi polowały skuteczniej – sukcesem kończyło się około 85 proc. ich ataków. Dzierzby, które miały maski białe, częściej ustawiały się do słońca tyłem i były znacznie mniej skuteczne jako myśliwi” – opowiada dr Zduniak.

Autorzy publikacji zauważają, że polowanie pod słońce, pozornie sprzeczne z logiką, ma jednak sens. „Maska pomaga radzić sobie z oślepieniem przez słońce. Jednocześnie myśliwy ustawiony dziobem do słońca nie rzuca na potencjalną ofiarę cienia, który mógłby go przedwcześnie zdradzić. Co więcej, polujący pod słońce ptak łatwiej też dostrzeże ofiarę, która sama rzuca cień w jego stronę” – tłumaczy dr Zduniak.

Ekolog dodaje, że po pewnym czasie biała farba z głów pomalowanych dzierzb zeszła, odsłaniając ich naturalny rysunek. „Wracając do naturalnego koloru ptaki stopniowo odzyskiwały zdolność skuteczniejszego polowania. Widzieliśmy, że polując, coraz bardziej ustawiały się dziobem do słońca” – opowiada.

Zdaniem dr. Zduniaka wnioski z badań nad dzierzbami białoczelnymi polującymi na pustyni nie muszą być jednak aktualne dla ich kuzynek, które szukają jedzenia wśród bujniejszej roślinności, gdzie więcej jest cienia. Ale też nie można wykluczyć, że „maska Zorro” pomaga polować innym gatunkom ptaków, np. żyjącym w Polsce gąsiorkom i srokoszom (bliskim krewniakom dzierzb białoczelnych), które polują głównie na łąkach.

Wiedząc, że ptasia maska pełni rolę podobną, co ciemne okulary, autorzy publikacji w nowy sposób przyglądają się indiańskim wojownikom i komandosom, którzy szykując się do akcji, rysują na policzkach ciemne pręgi. „Może nie chodzi im tylko o to, żeby zamaskować twarz i zlać się z otoczeniem. Może taki zabieg poprawia komfort widzenia pod słońce” – sugeruje dr Zduniak.

Tekst pochodzi z serwisu: Nauka w Polsce. Zdjęcia: Wikipedia.