Czy rzeki są ważne?
Większość naszych miejscowości została założona w bezpośredniej bliskości wody, najczęściej rzek. To dzięki nim mogły rozwijać się osady. Od rzek zależało czy ludzie i zwierzęta będą mieli wystarczająco dużo wody do życia. Rzeki też karmiły, można było łowić ryby czy polować na nadrzeczne zwierzęta. Rzeki napełniały też wodą stawy rybne, pozwalały spławiać towary. Od wylewów naszych rzek, utrzymania brodów, lokalnych przepraw i traktów (które często leżały w dolinach rzek) zależał kupiecki interes i pomyślność lokalnej gospodarki. Rzeki zarówno łączyły (zapewniając możliwość transportu dóbr) jak i rozdzielały (np. często były granicami ziem, nie tylko w sensie granic państwowych, lecz również kulturowym). Wreszcie po latach, w miejscach, gdzie istniał bezpośredni dostęp do dobrej jakości wody, rodził się przemysł.

Można pokusić się o stwierdzenie, że historia naszych miast i wsi, zawsze uzależniona była od rzek. Tym bardziej ich rolę warto rozpatrywać w ujęciu całościowym ujmującym różne aspekty: historyczny, kulturowy, przyrodniczy, gospodarczy oraz estetyczny (rekreacyjny). Z tego właśnie powodu objęliśmy naszym patronatem medialnym projekt „3 razy Wieprzówka, czyli studium przypadku lokalnej rzeki w ujęciu historycznym, przyrodniczym i ujęciu relacji człowiek-rzeka”. Projekt ma wszelkie szanse stać się projektem modelowym, takim, który wskaże najlepszy sposób na rozpoznawanie wartości lokalnych zasobów wodnych oraz ich ochronę.

Wspomniany projekt jest realizowany w gminie Andrychów. Jego celem jest aktywna edukacja ekologiczna prowadząca do zmiany wizerunku lokalnej rzeki Wieprzówki. Autorzy projektu przybliżają historyczne sposoby wykorzystania rzeki oraz jej wpływ na rozwój Andrychowa i okolic na przestrzeni wieków. Na jej przykładzie ukazują wartości przyrodnicze (bioróżnorodność) górskich cieków wodnych. „Bez Wieprzówki nie powstałby Andrychów, nie byłoby, drelichów, a następnie Zakładów Bawełnianych braci Czeczowiczka, a po wojnie Andrychowskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego. Obecnie bez Wieprzówki nie będzie rozwijała się turystyka, a przyroda andrychowska straci swoją wielką bioróżnorodność, walory krajobrazowe i dydaktyczne.” – mówi Jan Zieliński, pomysłodawca projektu, Prezes Towarzystwa Miłośników Andrychowa i Wiceprezes Stowarzyszenia Inicjatyw Na Rzecz Środowiska „Montanum”.

Ambicją autorów projektu jest zmiana relacji negatywnych (głównie konsumpcyjnych) na pozytywne (estetyczne i zdrowotne) w relacjach człowiek – rzeka. Ważnym jest ukazanie i uświadomienie zniszczeń, jakie wywołuje nieumiejętne korzystanie z zasobów rzeki i okolicznych terenów. Szczególnie szkodliwym działaniem bywają próby regulacji rzek za wszelką cenę (najczęściej metodami niezgodnymi z powszechnie uznawanymi w UE).

W trakcie realizacji projektu odbędą się: wycieczki terenowe dla dzieci, młodzieży i dorosłych, konkursy plastyczne i fotograficzne dla przedszkoli, uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich, spotkania z młodzieżą szkolną oraz panel dyskusyjny na temat przyszłości Wieprzówki i jej roli w rozwoju gminy oraz relacji między człowiekiem a rzeką. Warto dodać, że udział w konkursach może wziąć udział młodzież z obszaru całej Małopolski (regulaminy konkursów dostępne na stronie organizatora). Z projektu będą mogli skorzystać nauczyciele i uczniowie wszystkich szczebli szkół i przedszkoli, rodzice oraz opiekunowie. Wszyscy oni otrzymają gotowy materiał dydaktyczny (w postaci eksponatów, zdjęć i filmu) do przeprowadzenia lekcji z: przyrody, biologii, historii i geografii, a także lekcji wychowawczej.

22 czerwca w Andrychowie zostanie otwarta wystawa poświęcona rzece Wieprzówce. Będzie ona miała formę modelu z bogatą ilustracją fotograficzną, eksponatową i audiowizualną. Do wystawy zostaną przygotowane materiały edukacyjne. Podczas otwarcia wystawy wystąpi zespół dziecięcy „Dino” z przedstawieniem o tematyce ekologicznej.
Na zakończenie projektu odbędzie się panel dyskusyjny z udziałem przedstawicieli nauki i urzędów odpowiedzialnych za gospodarowanie rzeką i przylegających do niej terenów umożliwi publiczną, merytoryczną dyskusję o przyszłości rzeki, a publikacja wniosków i spostrzeżeń w Internecie oraz lokalnej prasie umożliwi nagłośnienie problemu na szerszym forum.

Projekt realizowany przez Towarzystwo Miłośników Andrychowa i Stowarzyszenie Inicjatyw Na Rzecz Środowiska „Montanum”. Dofinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Oficjalne otwarcie wystawy 22 czerwca o godz. 18.00 w Zamku Bobrowskich, w Izbie Regionalnej Ziemi Andrychowskiej, ulica Krakowska 69.