Choć dinozaury wyginęły miliony lat temu, ślady ich obecności można zobaczyć do dziś. I to nie tylko w postaci szkieletów wykopywanych przez paleontologów. Żywym dowodem na istnienie w naturalnym środowisku prehistorycznych gadów są ich dzisiejsi potomkowie – jaszczurki.

Udostępnij

Zwinka i jej ogon
Na terenie Polski najczęściej występuje jaszczurka zwinka, jeden z czterech gatunków jaszczurek zamieszkujących w naszym kraju. Aktywna wyłącznie w trakcie dnia, noce spędza w podziemnej norce. Zwinka posiada smukłe i masywne ciało. Długość tej jaszczurki może dochodzić do 27,5 cm. Co ciekawe, jej ogon jest dłuższy od tułowia.
W pewnych okolicznościach, zwłaszcza w momentach zagrożenia, jaszczurki są zdolne do odrzucania części ogona. Czynność ta następuje odruchowo, zazwyczaj wtedy, gdy zwierzę zostanie schwytane właśnie za ogon. Czasami jednak jaszczurka pozbywa się ogona, gdy trzyma się ją za inną część ciała, a także w innych stresujących sytuacjach, np. po umieszczeniu w zamknięciu. Rana na kikucie zabliźnia się dosyć szybko. Najdziwniejsze jest jednak to, że ogon stopniowo odrasta. Zdarza się nawet, że w wyniku jakiegoś zakłócenia tego procesu powstaje ogon o dwóch końcach.

Zielone gody
Samca jaszczurki zwinki można odróżnić od samicy po tym, że ma on zielonkawe podbrzusze, czasem nakrapiane drobnymi plamkami, zaś samica ma szary lub kremowy spód ciała. W okresie godowym, czyli w maju, samce przybierają intensywną zieloną barwę. Gody, podczas których zwinki są niezwykle aktywne, odbywają się tylko w ciepłe, słoneczne dni. Jeśli w trakcie zalotów lub kopulacji nastąpi nagłe ochłodzenie lub spadnie zimny deszcz, rytuał zostaje przerwany. Odpowiednia temperatura jest szczególnie ważna dla samców, bo to ich zachowanie zmienia się wtedy najbardziej. Aby zwrócić uwagę samic, nie tylko przybierają jaskrawą szatę godową, ale także przesiadują w eksponowanych miejscach z nadętym podgardlem. Taka poza służy wabieniu partnerki oraz odstraszaniu rywali. Podczas zalotów samce stają się bowiem bardzo agresywne i jeśli nie pomaga straszenie, zaczynają ze sobą walczyć. Samce łapią się szczękami za głowę o mocują do momentu, aż któryś z nich ustąpi.

Zwinka kanibal
Jaszczurka zwinka występuje na terenach krzewiastych, trawiastych, na skrajach polan leśnych, poboczach dróg i nasypach kolejowych. Zajmuje stanowiska raczej suche i mocno nasłonecznione z niską roślinnością. Wybiera miejsca piaszczyste lub o podłożu z luźnej ziemi, dogodne do kopania norek. Czasem kryje się w szczelinach skalnych. Jej pożywienie stanowią głównie bezkręgowce takie jak pająki, chrząszcze, muchy, szarańczaki, motyle, ślimaki oraz dżdżownice. Zwinka jest sprawnym myśliwym. Dużą zdobycz chwyta w szczęki i uśmierca lub ogłusza, gwałtownie potrząsając głową albo uderzając ofiarą o podłoże. A kiedy zabraknie pokarmy zwierzęcego, bez problemu przerzuca się na rośliny – zjada wtedy owoce oraz kwiaty. Ale zdarzają się również akty kanibalizmu, gdyż często zwinka zjada młode własnego gatunku i inne, mniejsze jaszczurki.

Podobnie jak wszystkie gatunki naszych krajowych gadów, pomimo dość dużej liczebności i rozprzestrzenienia w Polsce, jaszczurka zwinka objęta jest ochroną gatunkową na mocy Rozporządzenia Ministerstwa Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną.

Zdjęcie: Wikipedia