Gdzie są obszary Natura 2000?
Informację o położeniu i powierzchni obszarów Natura 2000 możemy uzyskać we właściwej jednostce administracji publicznej odpowiedzialnej za tę formę ochrony przyrody, czyli jednej z Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska lub w Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Oczywiście tradycyjnym sposobem jest pismo z zapytaniem – jednak w XXI wieku są sposoby bardziej efektywne, a przy okazji również bardziej efektowne. Najprostszym z nich jest skorzystanie z specjalnie stworzonego serwisu Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska dostępnego pod adresem www.geoserwis.gdos.gov.pl. Jeżeli ktoś kiedyś choć raz używał serwisu mapowego typu google maps nie powinien mieć żadnego problemu z obsługą tego narzędzia. Poza obszarami Natura 2000 dostępnymi na różnych podkładach mapowych możemy tu przejrzeć również granice innych krajowych form ochron przyrody.
Analogiczne narzędzie do przeglądania obszarów Natura 2000 dla wszystkich krajów członkowskich UE to Natura 2000 Viewer prowadzony przez Europejską Agencję Środowiska (EEA).
Jednak najbardziej profesjonalną usługą, w sensie jakości danych przestrzennych, jest krajowy geoportal infrastruktury danych przestrzennych prowadzony przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii – www.geoportal.gov.pl. Znajdziemy tam referencyjne, oficjalne dane z krajowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (m.in. mapy topograficzne, ortofotomapy), systemu identyfikacji działek LPIS (kolor czerwony) oraz granice działek ewidencyjnych PODGiK (kolor niebieski, nadal w opracowaniu). Skorzystanie z tego źródła wymaga co prawda nieco więcej zachodu, ale jest to zdecydowanie najlepsza opcja oglądania danych przestrzennych dostępna na terenie Polski. Dla mniej wprawnych użytkowników GDOŚ przygotował instrukcję prawidłowego wczytania granic polskich form ochrony przyrody.
Każdy obszar Natura 2000 posiada również gotową mapę lub zestaw map (w przypadku dużych obszarów) w formacie jpg, które mogą być użyteczne w różnorakich opracowaniach i raportach. Mapy dostępne są w sekcji „Mapa i baza danych” na oficjalnej witrynie Natura 2000 w Polsce.
Co jest w obszarze Natura 2000?
Gdy już dowiemy się w pobliżu którego obszaru Natura 2000 żyjemy, to wszelkie informacje na jego temat możemy znaleźć w tzw. Standardowym Formularzu Danych (SDF), który sporządzany jest dla każdego obszaru. Znajdziemy tu informację m.in. o tym kiedy powstał interesujący nas obszar ochrony, jaką ma powierzchnię, pod czyim nadzorem się znajduje, jakie gatunki oraz siedliska tam występują i które z nich są chronione (w każdym obszarze jest inna lista przedmiotów ochrony). Mówiąc w dużym skrócie, w obszarze Natura 2000 chroni się to (a więc nie można robić nic, co może znacząco negatywnie oddziaływać) co jest wymienione w punkcie 3.1 i/lub 3.2 z oceną „A”, „B” LUB „C”. Siedliska i gatunki z oceną „D” nie są chronione, innymi słowy nie są przedmiotami ochrony.
Dla przykładu: SDF obszaru Natura 2000 Aleja Pachnicowa PLH140054 informuje nas, że występuje tam wilgotne wrzosowiska z wrzoścem bagiennym (siedlisko 4010) oraz osiadła populacja chrząszcza o nazwie Pachnica dębowa (Osmoderma eremita). Po ocenach w sekcji „OCENA ZNACZENIA OBSZARU” widać, że tylko chrząszcz jest przedmiotem ochrony i to dla ochrony jego populacji utworzono tam obszar Natura 2000. Nie oznacza to jednak, że bezkarnie można zniszczyć siedlisko 4010. Nie jest ono co prawda chronione w tym obszarze, ale pamiętajmy że w Polsce mamy wiele przepisów z zakresu ochrony przyrody (w tym ochronę gatunkową), które niezależnie od Natury 2000 mogą zabraniać zniszczenia jego płatów.
Każdy obszar Natura 2000 jest inny i każdy posiada swój SDF dostępny w tym samym miejscu co gotowe mapy, a więc na oficjalnej witrynie Natura 2000 w Polsce. Jeśli dla kogoś z Was powyższe informacje są niewystarczające odsyłam do instrukcji wypełniania SDF, gdzie każde pole tego dokumentu zostało kompleksowo opisane.
Sieć obszarów Natura 2000 jest stosunkowo dobrze udokumentowana: wiadomo gdzie leżą i co chronią. SDF są, w miarę możliwości sił i środków administracji publicznej, na bieżąco aktualizowane najnowszą dostępną wiedzą. Informacje te zbiera i weryfikuje właściwa miejscowo Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Teoretycznie wnioski o zmianę i/ lub aktualizację SDF mogą przesyłać także zwykli ludzie. Oczywiście musi to być bardzo dobrze udokumentowane zgłoszenie (m.in. przez fotografie), co wymaga pewnej wiedzy przyrodniczej. Sprawia to jednak, że każdy z nas może przyczynić się do wzrostu jakości danych zawartych w SDF obszarów, o których wiemy wiele, bo żyjemy w ich pobliżu od lat.
