Koza jaka jest każdy widzi. Ta wyróżnia się grzywką nad oczami i rogami oraz długą szyją z charakterystycznymi „dzwonkami”. Koza karpacka stanowi typową odmianę kozy górskiej. Niegdyś licznie występowała w całym paśmie Karpat. Na początku 2005 roku na terenie Polski zostały odnalezione dwa gniazda tej rasy uznawanej od II połowy XX wieku za wymarłą. Zwierzęta zostały odkupione wraz z przychówkiem i umieszczone w Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Zootechniki w Odrzechowej k. Sanoka (podkarpackie). Rozpoczęło się odtwarzanie rasy.
Koza karpacka jest starą, polską rasą. Na przełomie XIX i XX wieku licznie występowała na terenach górskich, m.in. na Podkarpaciu. Później została wyparta z hodowli przez napływ bardziej wydajnych ras szlachetnych. Jak każda rasa autochtoniczna cechuje się dużą odpornością, zdrowotnością, długowiecznością i dobrą plennością. Jest doskonale przystosowana do trudnych warunków górskich, niewybredna w doborze pasz.
Aktualnie stado w Odrzechowej liczy prawie 50 sztuk, w tym 25 matek i 4 kozły. Zakład utrzymuje stado dla genów, dla ratowania rasy – odtwarza się tu odmianę białą kóz karpackich, odmiana barwna tej rasy dość powszechnie występuje np. w Rumunii.
Zdaniem dyrektora zakładu doświadczalnego hodowla kóz karpackich nie ma znaczenia gospodarczego i najprawdopodobniej w najbliższym czasie mieć nie będzie. Jednakże rasa ta, ze względu na niewysokie wymagania hodowlane doskonale nadaje się do gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych, gdzie może stanowić dodatkową atrakcję dla wczasowiczów, a jej produkty: mleko i koźlęcina mogą być wykorzystane do przygotowania potraw.
Konieczność restytucji i ochrona zasobów genetycznych tej rodzimej rasy ma istotne znaczenie nie tylko dla ochrony gatunku. Stanowi ona cenny materiał dla rolnictwa zrównoważonego, nie tylko w znaczeniu biologicznym, ale także krajobrazowym i etnograficznym. Planuje się stworzenie grupy liczącej około 500 kóz matek. W dalszej przyszłości planowane jest rozwinięcie regionalnej współpracy z krajami, na których terenie występują Karpaty (m.in. Słowacja, Rumunia) w zakresie hodowli i badań nad kozą karpacką.
Na podstawie PAP – Nauka w Polsce oraz programu ochrony zasobów genetycznych kozy karpackiej.
